Complicaties van MS zijn lichamelijke of geestelijke aandoeningen die direct door de ziekte worden veroorzaakt. Deze aandoeningen hebben een directe invloed op het beloop en de uitkomsten bij MS en kunnen, indien ernstig, dodelijk zijn. Snelle herkenning en behandeling kunnen het beloop van MS verbeteren, maar het verbetert ook het algehele welzijn en de kwaliteit van leven van de patiënt. Stemmingsstoornissen en slaapstoornissen werden al beoordeeld onder de symptomen van MS, dus in dit artikel zullen we ons concentreren op osteoporose, fracturen en urineweginfecties. Decubitus, zij het minder frequent in MS-populaties, zal ook worden herzien.
Osteoporose en fracturen
Osteoporose resulteert in een verlaagde botdichtheid en verhoogt het risico op fracturen. Zowel osteoporose als fracturen zijn belangrijke mogelijke complicaties van MS. Onderzoek heeft aangetoond dat de aanwezigheid van osteoporose bij MS-patiënten veel hoger is dan bij de algemene bevolking. Onderzoek heeft ook een verhoogd risico op fracturen aangetoond, vooral bij vrouwelijke MS-patiënten. De meest voorkomende waren fracturen van het heup-, bekken-, rug- en schouderbot.
Verminderde fysieke activiteit als gevolg van neurologische stoornissen (vaak aanwezig in MS) die leidt tot verminderde mechanische stimuli die belangrijk zijn voor de botvorming, is de belangrijkste factor. Andere bijdragende factoren zijn lage vitamine D-spiegels, roken, gebruik van bepaalde medicijnen (zoals pijnstillers en lange termijn steroïden) en mogelijk ontstekingsactiviteit bij MS.
Diagnose van osteoporose wordt vastgesteld met behulp van een speciaal type röntgenstraal, een DXA-scan genoemd, die de botdichtheid op verschillende botgebieden meet. De resultaten worden vergeleken met populatiestandaarden en als ze significant verschillen van normaal, wordt osteoporose gediagnosticeerd. Hoewel er geen specifieke richtlijnen zijn voor MS-patiënten met betrekking tot de diagnose of behandeling van osteoporose, wordt een DXA-scan aanbevolen voor postmenopauzale vrouwen en mannen ouder dan 40 jaar die een hulpmiddel nodig hebben om te lopen (dit duidt op een bepaald niveau van invaliditeit). Bij patiënten die zonder stok of rollator kunnen lopen, wordt een DXA-scan aanbevolen voor mensen met andere risicofactoren, zoals een voorgeschiedenis van frequente valpartijen, recente fracturen of langdurige steroïdebehandeling. Vitamine D-suppletie bij patiënten met een deficiëntie, stoppen met roken en weerstandstraining worden aanbevolen voor alle patiënten. Aanvullende medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van osteoporose worden meestal beheerd door verschillende specialisten, zoals endocrinologen.
Urineweginfecties
Multiple sclerose veroorzaakt gewoonlijk een verminderde blaasfunctie. Zoals eerder besproken, zijn er twee belangrijke veranderingen aanwezig: urgentie en frequentie, of aarzeling en onvolledige lediging van de blaas. Vermindering van de blaasfunctie verhoogt het risico op urineweginfecties (UTI's) aanzienlijk, die op hun beurt de kwaliteit van leven verslechteren en het risico op MS-recidieven verhogen.
Tijdens de progressie van de ziekte neigt de blaasfunctie verder te verslechteren, en patiënten met significante neurologische stoornissen vereisen gewoonlijk katheterisatie - hetzij intermitterend of permanent - om blaasbeheer te verbeteren. Dit in combinatie met verminderde mobiliteit verhoogt verder het risico op infecties, zowel urineweg- als systemisch. Het is de systemische infectie, of sepsis, die levensbedreigende capaciteit heeft, voornamelijk voor ouderen.
Afgezien van het verhogen van het risico op nieuwe terugval, kunnen UTI's en infecties in het algemeen ook voorbijgaande verergering van eerder ervaren neurologische symptomen veroorzaken. Deze gebeurtenis, pseudo-terugval (wat betekent terugval-achtig), moet altijd worden beschouwd als zijnde in de aanwezigheid van infectie en koorts. Als het niet wordt herkend en niet wordt behandeld met antibiotica, kan het gebruik van steroïden (de gebruikelijke medicatie voor een nieuwe terugval) de infectie verergeren en de behandelingstijd verlengen.
Eenvoudige UTI's worden meestal behandeld met een korte antibioticakuur. Verhoogde vochtinname en medicatie die de zuurgraad van urine verhoogt en groei van bacteriën voorkomt, wordt ook aanbevolen als preventieve maatregel voor MS-patiënten. Complexere infecties, zoals nierinfecties en systemische infecties, vereisen meestal ziekenhuisopname en antibiotica.
Drukzweren
Decubitus (PU) wordt beschreven als een lokaal huidletsel op plaatsen waar de huid het bot van dichtbij bedekt en ook wordt blootgesteld aan langdurige druk, zoals op de lage rug, billen en hielen. Huidbreuk op deze gebieden gebeurt nadat langdurige mechanische druk de bloedtoevoer verder vermindert en de levensvatbaarheid van de huid vermindert.
De belangrijkste risicofactoren die de oorzaak zijn van deze MS-complicatie zijn verminderde mobiliteit en langdurige bedrust of rolstoelgebruik zonder frequente verandering van positie. Verminderd sensorisch functioneren, vaak aanwezig bij MS-patiënten, verhoogt het risico op PU verder. Bijkomende risicofactoren zijn geassocieerde ziekten, zoals diabetes, en specifieke huidaandoeningen, zoals toegenomen vochtgehalte van de huid.
Decubitus veroorzaakt vaak pijn, verergert spasticiteit en verslechtert de kwaliteit van leven van patiënten met een beperkte nierfunctie aanzienlijk. Nog belangrijker is dat gebroken huid een gemakkelijk doelwit is voor bacteriën, wat een eerste lokale infectie kan veroorzaken, maar vaak ook een systemische infectie (sepsis). Zoals eerder besproken, is sepsis vaak een levensbedreigende complicatie bij MS-patiënten.
Bij patiënten met verminderde mobiliteit moet de huid routinematig worden gecontroleerd op huidbreuk of PU's. Omdat preventie gemakkelijker is dan behandeling, wordt frequente herpositionering, gewichtsverplaatsing en demping aanbevolen. Behandeling van PU vereist specialisten in wondgenezing en soms chirurgen.
