De eerste geneesmiddelen tegen tuberculose werden 70 jaar geleden ontwikkeld en ondanks een aanzienlijke afname van het aantal geïnfecteerde mensen, tuberculose, een multi-orgaan infectieziekte, treft nog steeds 2 miljard mensen wereldwijd. In 2009 veroorzaakte het de dood van 1,7 miljoen mensen. In de Verenigde Staten treft de ziekte voornamelijk risicogroepen, zoals HIV-positieve personen, daklozen en mensen die naar endemische gebieden zijn gereisd. Behandelingsprotocollen voor tuberculose omvatten een combinatie van verschillende geneesmiddelen die zich op de bacteriën richten, evenals vitamine B-6, die nadelige effecten van een van de anti-tuberculose-medicaties voorkomt.
Behandeling van tuberculose
Tot 1940 was er geen specifieke behandeling voor tuberculose. In 1944 toonden de eerste onderzoeken aan dat streptomycine effectief was bij de behandeling van experimentele tuberculose bij dieren. In 1952 bleek isoniazide ook effectief tegen tuberculose. Tegenwoordig wordt een combinatie van verschillende middelen tegen tuberculose gebruikt om de ontwikkeling van bacteriële resistentie tegen geneesmiddelen tegen tuberculose te voorkomen. De geneesmiddelen die routinematig worden gebruikt, zijn isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol of streptomycine.
Isoniazide en vitamine B-6-tekort
Kort nadat isoniazide werd gebruikt bij de behandeling van tuberculose, merkten onderzoekers op dat sommige patiënten perifere neuropathie ontwikkelen. Dit werd gekenmerkt door symmetrische gevoelloosheid in handen en voeten, die wordt omschreven als "verdeling van de handschoenen". Deze neuropathie was ernstiger bij patiënten die hogere doses isoniazide kregen. In latere stadia werd de neuropathie ook gekenmerkt door pijn met spieren en botten. In 1954 onderzochten Biehl en Vilter van de Universiteit van Cincinnati College of Medicine urine-uitscheiding van vitamine B-groep bij patiënten die isoniazide kregen. Ze vonden verhoogde niveaus van pyridoxine, ook wel vitamine B-6 genoemd, die meer uitgesproken waren bij patiënten met hoge doses isoniazide. Dit suggereerde dat isoniazid vitamine B-6-tekort veroorzaakte, dat klinisch werd gepresenteerd als perifere neuropathie.
Vitamine B-6
Vitamine B-6 is essentieel voor veel biochemische processen. Het is een belangrijke co-factor in het metabolisme van glucose, lipiden en eiwitten, evenals in de productie van hemoglobine, het eiwit in rode bloedcellen dat essentieel is voor het transport van zuurstof van de longen naar perifere organen. Belangrijk is dat vitamine B-6 ook een cruciale rol speelt bij de synthese van verschillende moleculen van het zenuwstelsel, zoals histamine, serotonine, dopamine of gamma-aminoboterzuur.
Vitamine B-6 voorkomt isoniazide-geïnduceerde neuropathie
In 1967 toonden Beggs en Jenne van het VA Medical Center in Minneapolis, Minnesota, aan dat er een competitieve relatie was tussen isoniazid en vitamine B-6 en dat deze twee moleculen elkaar verdringen in biochemische reacties. Tegenwoordig wordt de neuropathie voorkomen door vitamine B-6 die routinematig wordt toegediend in een dosis van 10 tot 50 mg per dag tijdens tuberculosebehandeling. Dit wordt met name gebruikt bij patiënten met een hoog risico op het ontwikkelen van de neuropathie, zoals patiënten met diabetes, zwangere en zogende vrouwen, patiënten met ondervoeding of alcoholisme, of verworven immunodeficiëntiesyndroom.
